Diş gıcırdatma, bruksizm veya diş sıkma olarak da bilinir. Bu rahatsızlıkta kişi uyanıkken veya uyurken dişlerini istemsiz olarak birbirine sürtmekten, kenetlemekten, gıcırdatmaktan şikâyetçidir. Uykuda diş sıkma; uyku apnesi, nefes almada zorluk, horlama ve benzeri problemlere de yol açabilir. Hafif diş sıkma vakaları kendi kendine iyileşir ancak bu durum bazen tedavi gerektirir.
Diş Gıcırdatma Neden Olur?
Bu sorunun cevabı tam olarak belirlenebilmiş değildir. Fakat genel görüş; psikolojik, genetik ve fiziksel etkenlerin birleşimiyle geliştiği yönündedir.
Diş gıcırdatma nedenleri olarak sayılabilecek risk faktörleri şöyledir:
- Stres,
- Hayal kırıklığı ve benzeri ruhsal travmalar,
- Anksiyete,
- Gerginlik,
- Öfke… Bunlar uyanık iken diş gıcırdatmayı tetikleyebilir.
- Küçük yaştaki bireylerde bu soruna daha sık rastlanır.
- Antidepresanların yan etkisi olarak bruksizm ortaya çıkabilir.
- Madde, alkol veya sigara kullanımı da bruksizm görülme riskini artırır.
- Ayrıca kişi kendini baskı altında hisettiği bir dönem böyle bir sorunla karşılaşabilir. (Örneğin; boşanma veya sınav süreci gibi.) Söz konusu yoğun stres durumlarında diş gıcırdatma başa çıkma stratejisi olarak gelişebilir.
- Uyku sırasındaki bruksizm ise uykuda meydana gelen bir uyarılmaya bağlı olabilir. Öte yandan uyku apnesi ve gece terörü gibi problemler de uyurken diş gıcırdatmaya sebebiyet verebilir.
- Ayrıca gastroözofageal reflü bozukluğu (Kısaca 'GERD') diş gıcırdatma sebepleri içerisinde gösterilebilir.
- Demans, parkinson, epilepsi, hiperaktivite bozukluğu ve dikkat eksikliği de bu soruna zemin hazırlayabilir.
Diş Gıcırdatma Nelere Yol Açar?
- Tansiyondan kaynaklı baş ağrısı,
- Yüz veya çene bölgesinde aşırı ağrı,
- Çene ekleminde bozulmalar,
- Dişlerde restorasyon veya dolgu gerektirecek kadar şiddetli tahribat bunlardan bazılarıdır. Fakat diş gıcırdatmanın bu tarz komplikasyonlara neden olma sıklığı düşüktür.
Diş Gıcırdatma Tipleri Nelerdir?
Uyku sırasında oluşan diş gıcırdatmaya "uyku bruksizmi" denir. Bu durum uyanık iken yaşanıyorsa "uyanık bruksizm" adını alır.
Diş Gıcırdatma Belirtileri Nelerdir?
- Dişlerde çatlama, yontulma, hassasiyet,
- Diş ağrısı (Dişlerin birbirine kenetlenmesinden dolayı),
- Kişinin uyurken dişlerini partnerinin uyanmasına sebep olacak kadar yüksek sesle gıcırdatması,
- Diş minesinin, derin katmanları açığa çıkaracak biçimde aşınmış olması,
- Yüzde, boyunda ve çenede görülen ağrılar,
- Kulak ağrısı (Kulakta herhangi bir rahatsızlık yokken),
- Uyku bozuklukları,
- Şakaklarda hafif ağrı,
- Çene kaslarının sürekli kasılmasına bağlı yorgunluk,
- Yanakların iç bölümünde tahribat (Çiğnemeden kaynaklı),
- Çene kilitlenmeleri.
Diş Gıcırdatma (Diş Sıkma) Nasıl Teşhis Edilir?
Eğer diş hekimi herhangi bir semptom gözlemlerse, belirtileri izlemek için kişiden birkaç kez daha muayeneye gelmesini isteyebilir.
Kişinin genel sağlık durumu, uyku alışkanlıkları, günlük rutini, geçmişte kullandığı veya hâlâ kullanmaya devam ettiği ilaçlar sorgulanır. Böylece diş sıkma (diş gıcırdatma) sebebi tespit edilir.
Bu sırada diş doktoru şu unsurları kontrol eder:
- Yanakların iç kısmında veya dişllerde hasar izi,
- Diş anomalileri (Eksik veya kırık dişler gibi),
- Çene kaslarının hassaslaşması,
- Çene kemiğinde tahribat (Röntgen ile görüntülenir.)
Diş Gıcırdatma Nasıl Tedavi Edilir?
Birey dişlerini terapiye ihtiyaç duyulacak kadar şiddetli bir şekilde sıkıyor veya gıcırdatıyorsa, buna yol açan temel durumun iyileştirilmesi gerekir.
Diş gıcırdatma tedavisi için altta yatan rahatsızlığı gidermek amacıyla ilaçlara başvurulabilir. (Anksiyete ilaçları, antidepresanlar, kas gevşeticiler vs.)
Bazen de farklı medikal veya cerrahi yöntemlerden faydalanılabilir. (Örneğin; kuron tedavisi, botoks vb.)
Kişinin bu hâli uyku sorunlarıyla ilgili ise doktor, uyku tıbbi birimine yönlendirebilir.
Eğer sorun; stres, anksiyete ve buna benzer ruhsal problemlerle alâkalı ise hasta bir danışmana veya terapiste sevk edilir. Uygulanan terapiler diş gıcırdatmanın hafiflemesini sağlar. Meditasyon gibi rahatlamayı teşvik edici yöntemlerden de yararlanılabilir.
Diğer taraftan; ağız koruyucular ve ateller de gıcırdatmaya bağlı tahribatın önlenmesinde son derece etkilidir.
